اصول نشانه گذاری در زبان فارسی

اصول نشانه‌گذاری در زبان فارسی

منظور از نشانه‌گذاری به کاربردن علامت‌ها و نشانه‌هایی است که برای درست فهمیده شدن جملات در نوشته به کار برده می‌شود. 

۱. ویرگول (،)

ویرگول نشانه مکثی کوتاه است. 

موارد استفاده:

الف: در بین عبارت‌های غیر مستقل که با هم در حکم یک جمله کامل می‌باشد:

آن را که حساب پاک است، از محاسبه چه باک است. 

ب: برای توضیح در مورد یک کلمه:

فردوسی، حماسه‌سرای بزرگ ایران، در سال ۳۲۹ هجری قمری به دنیا آمد. 

ج: در موردی که چند کلمه دارای اسناد واحدی باشد:

علی، حسن، و احمد پسران او بودند. 

د: در آدرس دادن:

تهران، شهریار، میدان امام. 

۲. نقطه ویرگول (؛)

الف: برای جدا کردن جمله‌ها و عبارت‌های متعدد یک کلام طولانی که به ظاهر مستقل اما در معنی به یکدیگر وابسته و مربوط می‌باشند:

فریب دشمن مخور و غرور مداح مخر؛ که این، دام زرق نهاده است. 

ب: در جمله‌های توضیحی، پیش از کلماتی چون اما، زیرا، چرا که، یعنی، به عبارت دیگر، برای مثال و مانند آنها؛ به شرط آنکه جمله پیش از آن طولانی باشد. 

مال و جاه هیچگاه نمی‌توانند آرامش بخش روان انسان باشند؛ چرا که تنها با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابند. 

۳. نقطه (.)

الف: در پایان جمله‌های کامل خبری:

عین القضاه، عارف بزرگ ایران، در سال ۵۲۵ شهید شد.

ب: بعد از حروف اختصاری:

سال ۳۲۲ ق.م.

ج: بعد از شماره ردیف:

۱. رضایت ۲. هدف

۴. دو نقطه (:)

الف: پی از نقل و قول مستقیم:

فرزاد گفت: "دیگر هیچوقت به آن خانه بر نمی‌گردم."

ب: پیش از بیان تفصیل مطلبی که قبلا خلاصه‌ای از آن گفته شده است:

آن سال برا من سال خوبی بود: در آزمون سراسری دانشگاه‌ها پذیرفته شده بودم. 

ج: بعد از واژه‌ای که معنی‌اش در برابرش نوشته شده باشد:

صیف: تابستان

د: بعد از حروف ابجد برای استفاده از ترتیب:

الف: مورد یک

ب: مورد دو

۵. گیومه (" ") 

ابن نشانه برای آغاز و پایان سخن کسی غیر از نویسنده است؛ یا برای مشخص‌تر کردن و برجسته نشان دادن کلمه یا اصطلاحی خاص به کار می‌رود. 

۶. نشانه سوال (؟)

الف: برای نشان دادن پرسش. 

به چه می اندیشی؟

ب: برای نشان داد تردید و ابهام، در داخل پرانتز به کار می‌رود:

طبق آمار غیر رسمی، جمعیت تهران از مرز ده میلیون نفر (؟) گذشته است. 

۷. نشان تعجب (!)

در پایان جمله‌هایی می‌آید که بیان کنندهٔ یکی از حالات خاص و شدید عاطفی یا نفسانی است؛ از قبیل: "تعجب"، "تهدید"، "حسرت"، "آرزو" و... 

چه عجب! عجب آدم ریاکاری! 

وای بر من! 

آهسته! 

۸. خط فاصله (-)

الف: برای جدا کردن عبارت‌های توضیحی.

فردوسی -حماسه‌سرای بزرگ ایران- در سال ۳۲۹ ه.ق. به دنیا آمد. 

ب: برای نشان مکالمه:

- الو! 

- بله، بفرمایید! 

- سلام

ج: به جای حرف اضافه تا و به بین تاریخ‌ها، اعداد و کلمات:

دهه ۱۳۵۰ - ۱۳۴۰ 

قطار تهران-مشهد

۹. سه نقطه (...)

برای نشان دادن کلمات و یا عبارات جمله‌های محذوف و یا افتادگی‌ها به کار می‌رود.

...به این دلیل بود که از ادامه این شیوه صرف نظر کردم. 

میازار موری که...

۱۰. ستاره (*)

از این نشانه برای: ارجاع دادن به زیرنویس استفاده می‌شود.

۱۱. پرانتز یا دو هلال ( )

الف: به معنی "یا"و "یعنی" به کار می‌رود و یا برای توضیح بیشتر کلام:

شاهکار نظامی گنجوی (خسرو وشیرین) را باید به دقت خواند.

ب: وقتی که نویسنده بخواهد آگاهی‌های بیشتر (اطلاعات تکمیلی) به خواننده عرضه کند. 

ابوالفضل بیهقی (۳۸۵-۴۷۰ ه.ق) استاد کم‌نظیر نثر می‌باشد. 

۱۲. قلاب [  ]

برای تصحیح متون کهن، الحاق احتمالی که از نسخه بدل‌ها و از سوی مصحح اضافه می‌شود در بین قلاب قرار می‌گیرد:

و این [راه مسلمانی] راه خدای توست. 

۰ منبع: 

- زبان و نگارش فارسی - دکتر احمد گیوی.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

#سعید_فلاحی (زانا کوردستانی)