کریم تمکین

کریم تمکین حافظ کُرد زبان

 

زنده‌نام "کریم کوهساری" یا "کریم تمکین"، متخلص به "تمکین" فرزند "محمود کوهساری" شاعر  کُرد زبان، زاده‌ی پاییز سال ۱۲۹۹ خورشیدی در کرمانشاه بود؛ که به فارسی و گویش کرمانشاهی شعر می‌سرود.

تمکین در سال ۱۳۲۷ در اداره پست و تلگراف استخدام شد و تا بازنشستگی اش در سال ۱۳۵۶ کار خود را در این اداره ادامه داد. وی در سال ۱۳۴۱ نام خانوادگی خود را از «کوهساری» به «تمکین» تبدیل کرد. 

دیوان اشعار کریم تمکین شامل اشعار کُردی، فارسی و نوحه‌ها به کوشش "فرشید یوسفی" در سال ۱۳۶۹ چاپ و منتشر شد. 

بیشتر اشعار فارسی به جا مانده از او مدایح، مراثی و مولودی‌هایی است که مقدسات دینی و مذهبی در آن‌ها مطرح شده‌اند. 

تمکین در اشعار کُردی سبک ویژه خود را دارد. مسمط‌هایی که تمکین با مضامین اجتماعی به زبان کُردی کرمانشاهی سروده، بسیار ساده و روان است و قدرت او را در صنعت سهل و ممتنع نشان می‌دهد.

تمکین در اسفند ماه ۱۳۵۷ درگذشت.

◇ ︎نمونه‌ی شعر کُردی:

(۱)

[حافظ کوردی زوان] 

این هم بلبل گلزار عشقم بال پروازم نیه 

تا و سوز دل بنالم کس هم آوازم نیه 

رنجه له خار فراقم راحتی بخشم کوه

آرزو دار وصالم یار طنازم نیه 

درد دیرم رو وه کی کم تا که دردم چاره کی 

رازدل اِفشا وه کی کم چون که همرازم نیه 

تا که بِردی دل وه دستم عقل و هوشم چی و سر 

لو چاو خماره مستم میل بّگمازم نیه 

یا له وصلی زندگی کم یا له هِجرانی مِرم

غیر یه چِشتی تِرِک انجام و آغازم نیه 

حافظ کُردی زُوانم نظم من برهانمه 

شهر کرماشان عزیزم کم لّه شیرازم نیه 

شعر کردی هَر یَسَه اَر خاصه تمکین یا خِراو 

دی لَه یَه بهت رچه بوشم سحر و اعجازم نِیه.

(۲)

هر شو له زلفی متصل افسانمه افسانمه 

له ذوق آو زنجیره دل دیوانمه دیوانمه 

وی گوشه تنیائیه کارم قدح پیمانمه 

هر ئی دل سودائیه پیمانمه پیمانمه 

کی دشمنه هر دوسمه مهری وخیو نو پوسمه 

دلدارمه ناموسمه گیانانمه گیانانمه 

له عشقیه آو و گلم حسنی چراغ محفلم 

له شوقیه شیدا دلم پروانمه پروانمه 

مطرب بژن هر لونیه ساقی بیه هر لی میه 

مهمانمان امشو خویه له یانمه له یانمه 

ار کعبیه یا دیریه هر گوشه ذکر خیریه 

هر کوره بینم غیریه بتخانمه بتخانمه 

هر جا که چیمه هر یسه هم صومعه هم مدرسه 

پر فتنه بی لو چاو مسه مستانمه مستانمه 

نه او عرض نه جوهره لی هر دوانه برتره 

هر او گرامی گوهره ییدانمه ییدانمه 

ای آشنا غوغا مکه ئی عاشقه رسوا مکه 

رازم و دل افشا مکه بیگانمه بیگانمه 

لی ملکه تمکین دل بکن باید بچیمن پی وطن 

غربت و آبادی نمن ویرانمه ویرانمه.

 (۳)

[آمی یا نیامی] 

و بانه ی بی دل و گردا نیامی 

مگر هیوری نکی ترسانیامی 

مگر بوری و یانگ چیو منالان 

سر شو تا و صو لاوانیامی 

نذانستم له داوانی جیا بوم

سرم ار چیو له دس کی دانیامی 

و پی تاو هناسم کارگر نیو 

اگر پولاد بی تاوانیامی 

بلیزی آگرم له سر ویردیو 

و آو دیده چیو بکشانیامی 

چو ذانستم که م لی داوه دانم 

وتم بم ار نه زیو شیوانیامی 

سیه کردیو سر بی عقل روژم 

و سنگ عشق اگر نشکانیامی 

بژانگی پاچیه دل ار بیاتیاد 

و تال زلفگی دیورانیامی 

و یک دا ناکسی ایمه دوانه 

اگر زورم رسیو تا سانیامی 

یه ری هات و نهاته چیمه (تمکین) 

اگر آمی گردیدم یا نیامی.

گردآوری و نگارش:

#زانا_کوردستانی

 سرچشمه‌ها

- تمکین، کریم. دیوان تمکین کرمانشاهی. به کوشش فرشید یوسفی. کرمانشاه: چاپ دوم، ۱۳۷۲.

www.dokhtarkermanshah221.blogfa.com

www.portal.hoonel.com

www.fa.m.wikipedia.org

www.naderdalab.blog.ir

و...